ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπευτική ιππασία απαιτεί μια ομάδα που αποτελείται από εξειδικευμένους επιστήμονες και ειδικούς της αποκατάστασης.

Πιο συγκεκριμένα στην θεραπευτική ομάδα σημαντικό ρόλο και για συγκεκριμένες περιπτώσεις περιστατικών μπορουν να συμμετέχουν κατά περίπτωση φυσικοθεραπευτές , εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι, ιατροί και ειδικοί παιδαγωγοί.

Η λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπευτικής ιππασίας.Οι εξιδικευμένοι λογοθεραπευτές μπορούν να αξιολογήσουν και να ακολουθήσουν ένα θεραπευτικό πρόγραμμα που είναι αρρηκτά συνδεδεμένο με την αλληλεπίδραση των θεραπευόμενων με το άλογο και το περιβάλλον γενικότερα.

Ένα βασικό πλεονέκτημα της θεραπευτικής ιππασίας σε σχέση με την λογοθεραπεία είναι το μεγάλο κίνητρο που μπορεί να έχει ο θεραπευόμενος για μια διαδικασία θεραπείας που λαμβάνει χώρο σε εξωτερικό περιβάλλον με πολλά περιβαλλόντικα ερεθίσματα. Επίσης η άμμεση αλληλεπίδραση με το άλογο και η αίσθηση ότι ο θεραπευόμενος συμμετέχει σε δύο δραστηριότητες , μια θεραπευτική αλλά και μία ψυχαγωγική βοηθούν στην καλή ψυχολογία του ατόμου , την διατήρηση του ενδιαφέροντος για την διαδικασία αλλά και την μεγαλύτερη προσπάθεια ανταπόκρισης στο θεραπευτικό πρόγραμμα. Το εν λόγω πλεονέκτημα πολλαπλασιάζει την δυναμική του  αν αναλογιστούμε την επιρρόη του περιβάλλοντος και της ψυχαγωγικής πτυχής της ιπποθεραπείας σε μικρότερες ηλικίες,δηλαδή σε παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας. Συνήθως τα παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να προσαρμοστούν και να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους σε υψηλό επίπεδο  καθ’όλη την διάρκεια του θεραπευτικού προγράμματος σε ένα αυστηρά δομημένο πλαίσιο και συχνά παρουσιάζουν μειωμένο κίνητρο για εμπλοκή στο λογοθεραπευτικό πρόγραμμα , ειδικά με την πάροδο του θεραπευτικού προγράμματος. Ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να απουσιάζει η παράλληλη λογοθεραπευτική παρέμβαση σε ένα δομημένο πλαίσιο, πέραν από αυτό του ιππικού στίβου, εφόσον κρίνεται αναγκαίο.

Ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα της θεραπευτικής ιππασίας σε σχέση με την λογοθεραπεία είναι ότι βελτιώνει την κοινωνική αλληλεπίδραση. Ο θεραπευόμενος κατά την διάρκεια της ιπποθεραπευτικής διαδικασίας προτρέπεται να αλληλεπιδράσει όχι μόνο με τους δύο θεραπευτές  του που τον συνοδεύουν αλλά και με το ίδιο το άλογο. Επίσης, πριν και μετά την έναρξη της ιπποθεραπευτικής συνεδρίας έρχεται σε επαφή με τους υπόλοιπους θεραπευόμενους και θεραπευτές και είναι σε θέση να σχολίαζει και να αλληλεπιδρά με τα άτομα που τον περιβάλλουν, πάντα σε  συνάρτηση με το γεγονόςοτι κινείται και παρατηρεί ερεθίσματα ένος εξωτερικού χώρου που βρίσκεται μέσα στην φύση.

Επιπλέον ένα ακόμα πλεονέκτημα είναι ότι ο θεραπευόμενος κάνει μία δραστηριότητα η οποία είναι ευχάριστη, κινούμενός σε ένα φυσικό πλαίσιο. Αυτό το γεγονός μπορέι να μειώσει το άγχος του και να τον κάνει να αποδώσει καλύτερα στην θεραπευτική διαδικασία, αλλά και να παρουσιάσει δεξιότητες οι οποίες σε ένα πιο αυστηρά δομημένο πλαίσιο, ίσως να μην μπορούν να εμφανιστούν. Τα παραπάνω πλεονεκτήματα είναι σαφές ότι βοηθούν στην βελτίωση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης του θεραπευόμενου.

Ο τομέας της συγκέντρωσης και της προσοχής  φαίνεται ότι μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά,καθώς το κάθε άτομο όντας σε ένα πολυαισθητηριακό περιβάλλον αναγκάζεται να αυξήσει  το επίπεδό της προσοχής του για να αναταπεξέλθει στην θεραπευτική διαδικασία. 

Επίσης η κίνηση του αλόγου κατά την διάρκεια του προγράμματος προκαλεί χαλάρωση, συναίσθηση και προσοχή. Απαιτέιται από τον θεραπευόμενο ισορροπία και συγκέντρωση των αισθήσεων , γεγονός που προάγει την προσοχή και κατεπέκταση μπορεί να μειώσει ανεπιθύμητες συμπεριφορές.

Όσον αφορά την κατανόηση του λόγου η θεραπευτική ιππασία μπορέι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Πιο συγκεκριμένα προάγεται η κατανόηση απλών εντολών ( πάρε- δώσε-ανέβα-γύρισε-χάιδεψε κτλ) αλλά και πιο σύνθετων (δώσε μου την μπάλα- πιασε την ουρά του αλόγου κτλ). Επίσης σε επίπεδο κατανόησης εννοιών, εφόσον δομηθεί ένα θεραπευτικό πρόγραμμα με δραστηριότητες που ταιριάζουν στις ανάγκες και στις ικανότητες  κάθε θεραπευόμενου και σε συνδυασμό με τα εξωτερικά ερεθίσματα που λαμβάνει, μπορεί να υπάρξει σημαντική πρόοδος (π.χ για εκμάθηση τοπικών εννοιών, γύρισε στο πλάι , γύρισε πίσω, γύρισε μπροστά  κτλ).

Σε επίπεδο έκφρασης η θεραπευτική ιππασία μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τον εκάστοτε θεραπευόμενο. Αναλυτικότερα μπορεί να προαχθεί η παραγωγή λεκτικών προτύπων είτε μεσω μίμησης είτε αυθόρμητα. Πέρα από την καταονόμασία διαφόρων εννοιών ζώων, αντικειμένων, φρούτων, ενεργειών, προσώπων κτλ. μπορεί να προαχθεί η επικοινωνιακή πρόθεση και η έκφραση μέσω νοημάτων. "

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που μπορεί να προαχθεί η διαδικασία της έκφρασης είτε λεκτικά είτε μη λεκτικά είναι η προσπάθεια εκκίνησης του αλόγου,όταν αυτό είναι σε στάση. Ο θεραπευτής ζητάει από τον θεραπευόμενο να χρησιμοποιήσει μια λέξη στόχο (για παραδειγμα την λεξη πάμε ) για να ξεκινήσει το άλογο. Στην περίπτωση της μη λεκτικής έκφρασης , ο θεραπευτής μπορεί να ζητήσει από τον θεραπευόμενο να χτυπήσει παλαμάκια. Γενικότερα και ανάλογα με τις ήδη υπάρχουσες εκφραστικές δεξιότητες του ατόμου, ο θεραπευτής μεσα από ένα οργανωμένο θεραπευτικό πλάνο που συνδέεται με το άλογο και το εξωτερικό περιβάλλον , μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της έκφρασης αλλα και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου.

Οι πραγματολογικές δεξιότητες του ατόμου που μπαίνει στην διαδικασία της θεραπευτικής ιππασίας μπορούν να ενισχυθούν σε μεγάλο βαθμό, εφόσον χρειάζεται. Πιο συγκεκριμένα ο θεραπευόμενος προτρέπεται να εκτελεί χαιρετισμούς , να διατηρέι καλή και συγχρονισμένη βλεμματική επαφή, να κάνει σωστή εναλλαγή σειράς 2 η περισσοτέρων ατόμων, να αναζητά δραστηριότητες, να αρχίζει διάλογο και να διατηρέι το θέμα συζήτησης για ικανοποιητικό χρόνο και όλα αυτά ενώ βρίσκεται πάνω στο άλογο και στον περιβάλλοντα χώρο.

Επιπλέον κατά την διάρκεια της θεραπευτικής ιππασίας , ο λογοθεραπευτής μέσα από ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα μπορεί να ενισχύσει, να βλετιώσει και να βοηθήσει ως ένα βαθμό την άρθρωση,την φωνολογία,την ροή της ομιλίας αλλά και τις στοματοπροσωπικές δυσλειτουργίες του εκάστοτε θεραπευόμενου.

Ένας άλλος τομέας που μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά είναι ο περιγραφικός λόγος, καθώς τα ερεθίσματα και το περιβάλλον μπορεί να δώσουν στον λογοθεραπευτή μιάς πρώτης τάξεώς ευκαρία να καθοδηγήσει τον θεραπευόμενο σε μια αμμεση περιγραφή αυτών που βλέπει. Επίσης λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα φυσικά ερεθίσματα που λαμβάνονται σε ένα εξωτερικό περιβάλλον συνεχώς μεταβάλλονται, γίνεται εμφανές πόσο σημαντικό μπορεί να είναι στην αντίληψη των φυσικών αλλαγών που πραγαματοποιούνται το γεγόνός ότι η παρατήρηση των αλλάγών είναι άμμεση ( π.χ ο ουρανός είναι γαλάζιος και ο ήλιος είναι λαμπερός , αλλά σε λίγη ώρα τα σύννεφα μπορέι να καλύψουν τον ήλιο και να αλλάξει όλη η εικόνα που είμαστε σε θέση να περιγράψουμε).

Επίσης η βελτίωση της ικανότητας αντίληψης της χρονικής σειράς γεγονότων μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά στο πλαίσιο της θεραπευτικής ιππασίας μέσω της ακολούθησης βημάτων από τον θεραπευόμενο. Για παράδειγμα οτάν έρχεται η σειρα ενός ατόμο να ανέβει στο άλογο πρέπει να ακολουθήσει συγκεκριμένα βήματα κάθε φορά, πρώτα να φορέσει καπέλο,μετά να ανέβει στην σκάλα, στην συνέχεια να ανέβει στο άλογο και έπειτα να ξεικνήσει το άλογο. Με τον ίδιο τρόπο πρεπεί να ακολουθηθούν βήματα για να κατέβει από το άλογο αλλά και σε αρκετές ακόμα περιπτώσεις. Έκει είναι που ο λογοθεραπευτής μπορεί να εκμεταλλευτεί την ευκαιρίες εκμάθησης χρονικών αλληλουχιών και να κατευθύνει τον θεραπευόμενο προς αυτό τον στόχο.

Τέλος αξίζει να αναφέρθει ότι κατά την διάρκεια της θεραπευτικής ιππασίας ο λογοθεραπευτής στοχευμένα μπορέι να επιδίωξει την ενίσχυση και σε άλλούς τομείς όπως η κατανόηση των σημασιλογικών συνδέσεων, η αντίληψη των συναισθημάτων και η απόκριση σε διαφόρου τυπού ερωτήσεων αλλα και η χρήση αυτών.

Συμπερασματικά και αναλογιζόμενοι όλα τα παραπάνω , γίνεται ξεκάθαρο σε πόσο μεγάλο βαθμό μπορέι να βοηθήσει η θεραπευτική ιππασία τους εξιδικευμένους λογοθεραπευτές , να δομήσουν ένα θεραπευτίκο πρόγραμμα αμμεσα συσχετιζόμενο με το άλογο και το εξωτερικό περιβάλλον,  επιδιώκοντας πολύ θετικά και σημαντικα αποτελέσματα.

Περικλής Κόλλιας

Λογοθεραπευτής

email: perkollias@yahoo.gr