Ο τραυλισμός στην παιδική ηλικία

Τα παιδιά, περίπου στην ηλικία των 24 μηνών, ξεκινούν να αναπτύσσουν την πρώτη δομημένη μορφή του εκφραστικού τους λόγου. Οι λέξεις μπαίνουν σε σειρά και έτσι δημιουργούνται οι πρώτες προτάσεις (Ashurst 2011,  Bloodstein 2007). Καθώς προχωρούν οι ηλικιακοί μήνες,  το λεξιλόγιο του παιδιού εμπλουτίζεται συνεχώς με ταχύτατους ρυθμούς και  η ομιλία γίνεται χειμαρρώδης ( Yairi, E.; Ambrose, N. 1992). Πολλές φορές, λοιπόν, τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης του λόγου μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες στον ρυθμό της ομιλίας τους, όπως τραυλικά φαινόμενα ή τραυλισμό ( Ashurst 2011).

Τι εννοούμε με τον όρο τραυλισμός ή τραυλικά φαινόμενα;

Ο αναπτυξιακός τραυλισμός, ο τραυλισμός δηλαδή που εμφανίζεται σε παιδιά 2 έως 5 ετών, αποτελεί μια πολυδιάστατη διαταραχή της ομιλίας και όχι του λόγου, όπως λανθασμένα πολλές φορές διατυπώνεται (Bloodstein 2007). Είναι, μάλιστα, αρκετά συνηθισμένη στα παιδιά της νηπιακής ηλικίας και συνήθως δεν έχει παθολογικό χαρακτήρα.

Πιο συγκεκριμένα, ο τραυλισμός είναι μια διαταραχή στη ροή της ομιλίας. Το παιδί δυσκολεύεται να μεταβεί ομαλά από τον έναν ήχο στον άλλο. Αποτέλεσμα αυτής της δυσκολίας είναι οι επαναλήψεις σε ήχους, συλλαβές, λέξεις ή φράσεις, οι επιμηκύνσεις ήχων καθώς και η απότομη διακοπή ήχων και συλλαβών ( Ashurst 2011).

Γιατί συμβαίνει;

Τα αίτια του τραυλισμού είναι ακόμα άγνωστα, αλλά οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν στο ότι η εμφάνιση των τραυλικών φαινομένων πυροδοτείται από ποικίλους παράγοντες.

Στην πρώτη θέση βρίσκεται η κληρονομικότητα. Συγκεκριμένα, ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών που εμφάνισαν κάποια στιγμή στη ζωή τους τραυλισμό, είχαν στο οικογενειακό τους περιβάλλον τουλάχιστον ακόμα ένα μέλος, το οποίο εμφάνιζε ή εμφανίζει ακόμα και ως ενήλικας διαταραχή ροής στην ομιλία (Teesson 2003,  Kate, Watkins; Smith, SM; Davis, S; Howell, P 2007).

Σε δεύτερη θέση βρίσκονται οι αρνητικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες. Το άγχος, η πίεση που δέχονται κάποιες φορές τα παιδιά από τους γονείς, ως προς το κομμάτι της μάθησης, καθώς και οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής ενισχύουν την εμφάνιση του αναπτυξιακού τραυλισμού (Teesson, K., Packman, A., Onslow, M. 2003)

Ένας τρίτος αλλά λιγότερο συζητημένος παράγοντας είναι το ¨ταπεραμέντο¨ του παιδιού.  Συνήθως, τα παιδιά που είναι πιο ενεργητικά έχουν περισσότερες πιθανότητες να τραυλίσουν μιας και ο ρυθμός της ομιλίας τους τείνει να γίνεται γρηγορότερος (Yairi, E.; Ambrose, N. 1992)

Τέλος, το φύλο του παιδιού αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό παράγοντα εμφάνισης τραυλικών φαινομένων, μιας και τα αγόρια έχουν μέχρι και 60% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τραυλισμό σε σχέση με τα κορίτσια ( Ashurst 2011,Teesson 2003).

Μερικές απαντήσεις για τον τραυλισμό

Τα ερωτήματα, όμως, που τίθενται γύρω από το θέμα του αναπτυξιακού τραυλισμού είναι ποικίλα. Είναι φυσιολογικό να τραυλίζει ένα παιδί; Μήπως υπάρχει κάποιο παθολογικό πρόβλημα; Ποια η στάση του γονιού, όταν το παιδί εμφανίσει κάποιο τραυλικό φαινόμενο; Πρέπει ή όχι να ξεκινήσω  λογοθεραπείες ;  Ο τραυλισμός θεραπεύεται;

Προσπαθώντας να δώσουμε μερικές σύντομες απαντήσεις γύρω από αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαμε να πούμε πως:

Ναι, είναι φυσιολογικό να τραυλίσει κάποια στιγμή το κάθε παιδί νηπιακής ηλικίας, αρκεί τα τραυλικά φαινόμενα να μην  εμφανίζονται συστηματικά, να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου και εντός των έξι μηνών (από τη στιγμή που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά) να έχουν εξαφανιστεί τελείως  ( Irwin 2006,Teesson 2003).

Ο παθολογικός παράγοντας του τραυλισμού, π.χ. νευρολογική διαταραχή, υποβόσκει πάντα αλλά συνυπάρχει μόνο με το  αντίστοιχο  ιατρικό ιστορικό. Ένα παιδί με καθαρό ιατρικό ιστορικό είναι σπάνιο να εμφανίσει τραυλισμό, ο οποίος  έχει νευρολογικό χαρακτήρα (Bothe, AK; Davidow, JH; Bramlett, RE; Ingham, RJ 2006).

Στη συνέχεια, και μιλώντας για την στάση των γονιών απέναντι στο παιδί, κάποιες κοινώς αποδεκτές θεραπευτικές συμβουλές είναι  πως ο γονέας πρέπει να μην δείξει στο παιδί πως κάτι περίεργο ή κακό ή αστείο συμβαίνει με την ομιλία του. Α:ντίετα, θα πρέπει να είναι υπομονετικός και να αφήνει το παιδί να ολοκληρώνει τις φράσεις του ακόμα και αν το τραυλικό φαινόμενο είναι έντονο (Bowen 2013,Irwin 2006). Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμπληρώνει την φράση του παιδιού και  φυσικά ποτέ να μην ασκηθεί στο παιδί πίεση μέσω της τιμωρίας και της αυστηρότητας. Τα δυο τελευταία όχι μόνο δε θα βοηθήσουν το παιδί, αλλά αντιθέτως θα επιφέρουν αρνητικά αποτελέσματα (Bloodstein 2007, Yairi, E.; Ambrose, N. 1992).

 Οι γονείς  θα ήταν καλό να συμβουλευτούν κάποιον λογοθεραπευτή με την πρώτη έναρξη των τραυλικών φαινομένων.  Ο λογοθεραπευτής μέσω της  αξιολογιτικής διαδικασίας θα μπορέσει να εντοπίσει τους παράγοντες που ευθύνονται για την παρουσία του τραυλισμού και στη συνέχεια να οργανώσει μαζί με τον γονέα ένα πλάνο που θα έχει ως σκοπό την σωστή διαχείριση των τραυλικών φαινομένων, όταν αυτά εμφανίζονται (Bothe, AK; Davidow, JH; Bramlett, RE; Ingham, RJ 2006)..

Σίγουρα δεν μπορούμε να απαντήσουμε για το αν ο τραυλισμός τελικά θεραπεύεται μιας και κάτι τέτοιο θα ήταν αβάσιμο (Bowen 2013). Τις περισσότερες φορές οι διαταραχές  ροής  αποκαθιστούνται πλήρως, αρκεί το παιδί να βρίσκεται σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Όσο ο τραυλισμός εδραιώνεται ως συνήθεια, τόσο μειώνεται και το ποσοστό της αποκατάστασής του, άρα μια έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση θα επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα (Bloodstein 2007,Irwin 2006).

Η λογοθεραπευτική παρέμβαση

Οι μέθοδοι θεραπείας του τραυλισμού ποικίλουν διότι όπως ήδη προαναφέραμε η διαταραχή αυτή διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο (Van Riper 1973). Σε γενικές γραμμές ο λογοθεραπευτής  καλείται να εντοπίσει τον παράγοντα που πυροδοτεί τα τραυλικά φαινόμενα και να βοηθήσει το παιδί να απαλλαγεί από αυτόν ή να μάθει να τον ελέγχει(Βloodstein 2007). 

Αρχικά ο λογοθεραπευτής συλλέγει   δείγμα λόγου  με σκοπό να καταγράψει επακριβώς τα τραυλικά φαινόμενα.  Η διαδικασία αυτή συνήθως πραγματοποιείται μέσω του παιχνιδιού(Van Riper 1973).

Το παιδί αξιολογείται σε διάφορα περιβάλλοντα (σε συνθήκες ηρεμίας, υπό πίεση, διάλογος στο τηλέφωνο)  έτσι ώστε ο θεραπευτής να αποκτήσει μια σφαιρική αντίληψη της κατάστασης (Van Riper 1973, Bloodstein 2007).

Μόλις η αξιολογητική διαδικασία ολοκληρωθεί  ο λογοθεραπευτής οργανώνει το θεραπευτικό πρόγραμμα το οποίο συνήθως αποτελείται από :

v  Ασκήσεις που βοηθούν στον σωστό συντονισμό της αναπνοής και της φώνησης,

v  Ασκήσεις ρυθμού

v  Εμπλουτισμό του αντιληπτικού και εκφραστικού λεξιλογίου

v  Παιχνίδια ρόλων/συμβολικό παιχνίδι

Πρέπει να τονίσουμε πως η συμμετοχή του γονιού στη θεραπευτική παρέμβαση είναι σημαντικότατη μιας και έτσι επιτυγχάνεται η ορθότερη και ταχύτερη αποκατάσταση του τραυλισμού αφού γονιός είναι αυτός που θα ελέγχει, θα καταγράφει και θα «περιορίζει» της δυσκολίες του παιδιού όταν αυτές εμφανίζονται (Van Riper 1973, Bloodstein 2007).

Κλείνοντας, θα ήταν σημαντικό να ολοκληρώσουμε θεωρώντας πως σε καμία περίπτωση οι γονείς δεν πρέπει να πανικοβάλλονται μπροστά στην εικόνα ενός παιδιού που τραυλίζει (Yairi, E.; Ambrose, N. 1992). Αντίθετα, είναι σημαντικό να δείξουν σεβασμό στο παιδί και να το βοηθήσουν μέσω της υπομονής και της επιμονής τους να νιώθει ήρεμο και ασφαλές  μέσα στο ευρύτερο οικογενειακό αλλά και φιλικό περιβάλλον τους ( Messer, Stanley B. 1983).

Τζιάκου Ελένη –Λογοθεραπεύτρια

Bch of Science with Honours in Logopaedics

Queen Margaret University of Edinburgh

Κιν.6976855743

 Ashurst, JV; Wasson, MN (October 2011)."Developmental and persistent developmental stuttering: an overview for primary care physicians.". The Journal of the American Osteopathic Association 111 (10): 576–580..

 Bloodstein, Oliver. "Handbook on Stuttering".p.142. 2007..

 Bothe, A. K.; Finn, P.; Bramlett, R. E. (2007). "Pseudoscience and the SpeechEasy: Reply to Kalinowski, Saltuklaroglu, Stuart, and Guntupalli (2007)".American Journal of Speech-Language Pathology 16: 77–83. 

Bothe, AK; Davidow, JH; Bramlett, RE; Ingham, RJ (2006). "Stuttering Treatment Research 1970–2005: I. Systematic Review Incorporating Trial Quality Assessment of Behavioral, Cognitive, and Related Approaches".American Journal of Speech-Language Pathology 15 (4): 321–341. .

Bowen, Caroline. "nformation for Families: Stuttering- What can be done about it?". speech-language-therapy dot com. Retrieved June 19, 2013.

Craig, A.; Tran, Y. (2005). "The epidemiology of stuttering: The need for reliable estimates of prevalence and anxiety levels over the lifespan". Advances in Speech–Language Pathology 7 (1): 41–46..

Gordon, N. (2002). "Stuttering: incidence and causes". Developmental medicine and child neurology 44(4): 278–81. 

Guitar, B. (1998). Stuttering: An integrated approach to its nature and treatment. Baltimore, MD. Williams & Wilkins.

Irwin, M (2006). Au-Yeung, J; Leahy, MM, eds.Terminology –How Should Stuttering be Defined? and Why? Research, Treatment, and Self-Help in Fluency Disorders: New Horizons. The International Fluency Association. pp. 41–45. 

Jorgenson, M. (2001). Therapy and its importance. Retrieved on December 12, 2005

 Kate, Watkins; Smith, SM; Davis, S; Howell, P (2007). "Structural and functional abnormalities of the motor system in developmental stuttering". Brain 131 (Pt 1): 50–9. doi:10.1093/brain/awm241. .

Messer, Stanley B. (June 1983). "Integrating psychoanalytic and behaviour therapy: Limitations, possibilities and trade-offs". British Journal of Clinical Psychology 22 (2): 131–132. .

Pollack, Andrew. "To Fight Stuttering, Doctors Look at the Brain", New York Times, September 12, 2006.

Teesson, K., Packman, A., Onslow, M. (2003): The Lidcombe behavioral data language of stuttering. Journal of Speech, Language, and Hearing Research,46, p. 1009–1015.

Van Riper, C. (1973). The treatment of stuttering. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall

Yairi, E.; Ambrose, N. (1992). "Onset of stuttering in preschool children: selected factors". Journal of speech and hearing research 35 (4): 782–8.