Η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πολυμέσων Εκπαίδευσης (ΤΠΕ) σε παιδιά με αυτισμό και ελλειμματική προσοχή

Η θεαματική ανάπτυξη της τεχνολογίας, καθώς και η σταδιακή ένταξή της στο χώρο της εκπαίδευσης, ώθησαν πολλούς επιστήμονες να ερευνήσουν κατά πόσο η αξιοποίηση των ΤΠΕ, θα μπορούσε να φανεί ωφέλιμη και σε άτομα με ειδικές μαθησιακές ανάγκες, όπως παιδιά με αυτιστική διαταραχή, σύνδρομο Asperger ή ΔΕΠ/ΔΕΠΥ. Μια σειρά ερευνών έλαβε χώρα, ενώ ακόμα και σήμερα οι ερευνητικές διαδικασίες δεν έχουν σταματήσει, καθώς η αξιοποίηση των ΤΠΕ μπορεί να αποτελέσει λύση για πολλές και διαφορετικές καταστάσεις, ενώ τα είδη των διαθέσιμων λογισμικών, είναι ποικίλα και διαθέτουν διαφορετικές εφαρμογές. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης των ΤΠΕ, τόσο σε φυσιολογικά αναπτυσσόμενα παιδιά, όσο και σε παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες, εντοπίζονται αρχικά στη διευκόλυνση της διαδικασίας της μάθησης, αλλά και στην αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Ιδιαίτερα σε παιδιά που αντιμετωπίζουν ειδικά μαθησιακά προβλήματα, τα ΤΠΕ μπορούν να βοηθήσουν ώστε τα παιδιά αυτά να κατορθώσουν ακόμα και  πράγματα που θεωρούνταν αδύνατα. Παρόλα αυτά, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, δεν συνεπάγεται βέβαια και την αντικατάσταση των εκπαιδευτικών με υπολογιστές. Αντιθέτως, ο ρόλος των εκπαιδευτικών θα είναι ακόμα ισχυρότερος, αφού αυτοί θα είναι υπεύθυνοι για την καθοδήγηση, την ορθή χρήση, αλλά και την επιλογή των κατάλληλων κάθε φορά πολυμέσων.

Τα αποτελέσματα των μέχρι τώρα ερευνών, δείχνουν ότι με τη χρήση των ΤΠΕ στο σχολικό πλαίσιο, επιτυγχάνεται αύξηση του ενδιαφέροντος των παιδιών για τη διδακτική διαδικασία, αύξηση της συγκέντρωσης της προσοχής τους, συμμετοχή στο μάθημα, εκμάθηση με ασφάλεια εννοιών που ενέχονται υπό φυσιολογικές συνθήκες σε επικίνδυνα περιβάλλοντα, αύξηση κοινωνικής αλληλεπίδρασης και συνεργασίας, ανάπτυξη κοινωνικής ικανότητας και κατανόησης κοινωνικών συνθηκών, χειρονομιών και εκφράσεων και γενικότερης βελτίωσης στη μέχρι τώρα επίδοση. (Cheng et al 2010, Yufang & Jun, 2010, Parsosn et al 2006, Doyle & Arnedillo- Sanchez 2011).

Έτσι, λόγω των παραπάνω διαπιστώσεων, απαραίτητη κρίνεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, αλλά και των ειδικών παιδαγωγών στον τομέα αυτό, καθώς και η προσπάθεια σχεδιασμού περισσότερων λογισμικών στην ελληνική γλώσσα. Βέβαια, όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν χωρίς τις κατάλληλες υποδομές, αφού για την αξιοποίηση των ΤΠΕ είναι απαραίτητη η ύπαρξη ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά και πρόσβασης στο διαδίκτυο. 

Τέτοιου είδους εκπαιδευτικά λογισμικά υπάρχουν πολλά. Δύο από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα είναι τα εικονικά περιβάλλοντα και οι «κοινωνικές ιστορίες» (social stories).

Τα εικονικά περιβάλλοντα είναι τρισδιάστατες και αρκετά ρεαλιστικές αναπαραστάσεις, που παράγονται μέσω υπολογιστών και παρέχουν ελεγχόμενες και ασφαλείς τοποθεσίες, στις οποίες μπορούν να διδαχθούν έννοιες και γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε επικίνδυνα περιβάλλοντα. Ακόμα, παρέχουν πρακτική εξάσκηση και επανάληψη σε καταστάσεις, χωρίς να ενέχεται το άγχος της πραγματικότητας (Yufang & Jun, 2010). Έτσι, οι μαθητές χρησιμοποιώντας «προσωποποιήσεις τους», δηλαδή τις τρισδιάστατες απεικονίσεις τους, (3D avatars), μαθαίνουν να κινούνται και να συμπεριφέρονται σωστά μέσα σε ένα εικονικό περιβάλλον (π.χ. μία εικονική σχολική τάξη), ώστε να μπορέσουν έπειτα να αξιοποιήσουν τη γνώση τους σε ένα υπαρκτό περιβάλλον.

Οι «κοινωνικές ιστορίες», είναι ιστορίες που είτε υπάρχουν έτοιμες, είτε μπορούν να σχεδιαστούν επί τούτου, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε παιδιού, χρησιμοποιώντας την εφαρμογή Reach & Teach Technology (Doyle & Arnedillo- Sanchez 2011). Είναι ιστορίες σχετικές με την καθημερινότητα που βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν ποια είναι η αποδεκτή συμπεριφορά για κάθε κοινωνική περίσταση (π.χ. τι πρέπει να   κάνουμε όταν επισκεπτόμαστε ένα κομμωτήριο).

 Κατσικάρη Γεωργία, Φυσικοθεραπεύτρια

georgia.katsikari@gmail.com

τηλ. Επικοινωνίας: 6908451039

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Cheng, Y., Chiang, H., Ye, J., Cheng, L. (2010). Enhancing empathy instruction using a collaborative virtual learning environment for children with autistic spectrum disorders. Computers & Education, 55, 1449-1458.

Cheng, Y., Ye, J. (2010). Exploring the social competence of students with autistic spectrum conditions in a collaborative virtual learning environment – The pilot study. Computers & Education, 54, 1068-1077.

Parsons, S., Leonard, A., Mitchell, P (2006). Virtual environments for social skills training: comments from two adolescents with autistic spectrum disorder. Computers & Education, 47, 186-206.

Doyle, T., Sanchez, I. (2011). Using multimedia to reveal the hidden code of everyday behavior to children with autistic spectrum disorders. Computers & Education, 56, 357-369.