Διαταραχές Λόγου και Ομιλίας - Αρθρωτική και Φωνολογική Διαταραχή

Στην  αρθωτική διαταραχή αναφερόμαστε σε δυσκολίες που εμφανίζουν τα παιδιά ως προς την παραγωγή των ήχων-φωνημάτων, όσο αφορά προς το τρόπο και τόπο άρθρωσης του κάθε φωνήματος. Τα αίτια αυτής της διαταραχής χωρίζονται σε δυο κατηγορίες τις:

1.    Λειτουργικές

Λάνθασμένο μοντέλο άρθρωσης

Λάθος τρόπος άρθρωσης (ηχηρό / άηχο)

Λάνθασμένη τοποθέτηση γλώσσας (τόπος άρθωσης)

2.    Οργανικές

Σχιστίες ή παράλυση (χειλιών/υπερώας)

Απουσία η χάσμα δοντιών

Ανωμαλία δομής, παράλυση γλώσσας

Διαταραχή φάρυγγα και λάρυγγα που σχέτιζεται με τη φώνηση

 Με τον όρο φωνολογική διαταραχή αναφερόμαστε στις δυσκολίες οργάνωσης των ήχων, που παρουσιάζουν τα παιδιά, δυσκολίες που αναφέρονται στην αντίληψη, επεξεργασία και οργάνωση των ήχων, που συντελούν στη σωστή παραγωγή των λέξεων του φωνολογικού συστήματος.

Αρθρωτική διαταραχή vs φωνολογική διαταραχή  ( ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ)

 Στην αρθρωτική διαταραχή το παιδί παρουσιάζει δυσκολία στο να παράγει το κάθε φώνημα ακόμη και μεμονωμένα παρόλο που αντιλαμβάνεται τον εκάστοτε ήχο-φώνημα. (Φωνητικά λάθη)

 Στη φωνολογική διαταραχη  το παιδί δυσκολεύτεται να αντιληφθεί τη διαφορά του ήχου, μπορεί όμως να το παράγει μεμονωμένα (έπειτα απο ένδειξη σωστού τόπου και τρόπου άρθωσης του φωνήματος), παρόλα αυτά δυσκολεύεται να το εντάξει στο σύνολο σε συνδιασμό και με τους άλλους ήχους. (Φωνημικά λάθη)

Κλινικη Εικόνα

Αντιστροφές φωνημάτων (π.χ πόρτα – ποτρα)

Αντικαταστάσεις φωνημάτων (π.χ νερό – νελό)

Μεταθέσεις φωνημάτων (π.χ βιβλίο – βλιβιο)

Απαλοιφή φωνημάτων (π.χ τώρα – τώα)

Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων (π.χ κρέας – κέας)

Τρόποι αντιμετώπισης

  Για την βελτίωση όλων των διαταραχών που αφορά τόσο το λόγο όσο και την ομιλία παιδιών και ενηλίκων, απαραίτητη θεωρείται η λογοθεραπευτική παρέμβαση μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η καλύτερη επικοινωνία του ατόμου. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί οτι όσο πιο γρήγορα εντοπιστούν οι δυσκολίες τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι και η παρέμβαση, για αυτό το λόγο μετά την ηλικία των 3 χρόνων αν παρατηρούνται έντονες δυσκολίες στην ομίλια και το λόγο του παιδιού καλό είναι να γίνει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση.

  Οι τρόποι αντιμετώπισης διαφέρουν αναλόγως με το τι δυσκολίες και τη διαταραχή εμφανίζει  το κάθε άτομο.

  Συγκεκριμένα όμως όσο αφορά τις δυο παραπάνω διαταραχές μια απο τις πιο γνωστές μεθόδους αποκαταστάσης που χρησιμοποιούνται είναι η <<Παραδοσιακή Μέθοδος>> (Van Riper). Στόχος είναι η βελτίωση όλων των αρθρωτικών και φωνολογικών διαταραχών για τη σωστή παραγωγή αυτών στην αυθόρμητη ομιλία ακολουθώντας τα παρακάτω στάδια:

1.    Επιπέδο μεμονωμένου ήχου

Αντίληψη του ήχου φωνήματος (ακουστική διάκριση του ήχου-στόχου που μαθαίνει το παίδι με τον λάθος ήχο-φώνημα)

Παραγωγή (εκμάθηση τόπου και τρόπου φώνηματος)

2.    Επίπεδο συλλαβής

Παραγωγή φωνήματος σε επίπεδο συλλαβής (αρχική-μεσαία και τελική θέση)

Σταθεροποίηση/εγκατάσταση στην αυθόρμητη ομιλία

3.    Επίπεδο λέξης

 Παραγωγή φώνηματος σε επίπεδο λέξεων (αρχή-μεσαία και τελική θέση)

(δισσύλαβες, τρισσυλάβες πολυσύλλαβες λέξεις)

Σταθεροποίηση/ εγκατάσταση στην αυθόρμητη ομιλία

4.    Επίπεδο φράσης/πρότασης

Παραγωγή φωνήματος σε λέξεις (δισύλλαβες, τρισύλλαβες, πολυσύλλάβες- αρχή, μέση και τέλος), μέσα σε φράση/ πρόταση

Σταθεροποίηση/ εγκατάσταση στην αυθόρμητη ομιλία

Στη συγκεκριμένη μέθοδο αποκαταστάσης, το παιδί αρχικά καλείται να αντιληφθεί τον κάθε ήχο-φώνημα στο οποίο παρουσιάζει  δυσκολία. Συνήθως αυτό το στάδιο χρησιμοποιείται στα παιδιά που παρουσιάζουν φωνολογικές διαταραχές και που δυσκολεύονται να αναγνώρισουν τον εκάστοτε ήχο. Στη συνέχεια το παιδί μέσω του θεραπευτή μαθαίνει πώς να αρθρώνει το φώνημα σωστά ως μεμονωμένο ήχο και έπειτα η εκμάθηση αρχίζει να γίνεται σε συλλαβές, λέξεις, φράσεις και προτάσεις με τελικό στόχο το παιδί να το χρησιμοποιεί αυτόματα στην αυθόρμητη ομιλία του στα διάφορα περιβάλλοντα.

Στο σημείο αυτό είναι καλό να αναφερεθεί πως πολλές φορές στη λογοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν πολλές μεθοδοί σε συνδιασμό μεταξύ τους για την καλύτερη επίτευξη των στόχων κι αυτό εξαρτάται απο τη σοβαρότητα της δυσκολίας που μπορεί να εμφανίζει το κάθε άτομο. Αυτό γίνεται ακόμη περισσότερο στη περιπτώση που το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες σε πολλά φωνήματα-ήχους και μπορεί να είναι συνδιασμό αρθρωτικά και φωνολογικά.

Γεωργία Κεφαλά

Λογοθεραπεύτρια BSc

email:gk.logotherapy@gmail.com

Τηλ: 6942799916