Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΠΛΑΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ

Σύµφωνα µε  την  Παγκόσµια  Οργάνωση  Υγείας (World Health Organization, 1980) η αναπηρία (disability) ορίζεται ως η απώλεια ή η µείωση της  λειτουργικής  ικανότητας  ή  της  ικανότητας άσκησης µιας  δραστηριότητας λόγω  κάποιας  βλάβης.  Άρα  η  αναπηρία  εκφράζει  και  την  αδυναµία  του ατόµου  να  εκτελεί  δραστηριότητες  της καθηµερινής  ζωής  όπως  είναι για παράδειγμα η  ατοµική φροντίδα-υγιεινή, η  µετακίνηση,  η επαγγελµατική  απασχόληση  ή  οι κοινωνικές συναναστροφές. 

Επιπλέον, σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας Διεθνής Κατάταξης της Αναπηρίας, της Λειτουργίας και της Υγείας (World Health Organization’s International Classification of Disability, Function and Health - ICF) και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization-WHO 2001) προτείνουν τα θεραπευτικά προγράμματα να μη εστιάζουν στην παθολογία μόνο της νόσου, αλλά να προάγουν την υγεία με τη γενικότερη σημασία της έννοιας με απώτερο σκοπό  να βελτιωθεί  η ποιότητα  ζωής των ατόμων με αναπηρία.

Με τις υπάρχουσες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εναρμονίζεται απόλυτα τόσο ο κρατικός φορέας όσο και ο ιδιωτικός τομέας στον ελλαδικό χώρο. Η συνισταμένη των προσπαθειών του ιδιωτικού φορέα και του κράτους συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο: ισότητα ευκαιριών στην εκπαίδευση, σχολική και κοινωνική ενσωμάτωση καθώς και «κοινωνική αποδοχή» και προετοιμασία των παιδιών γενικά με αναπηρία, για το ομαλό πέρασμά τους από το σχολείο στην ενεργό ζωή. Ειδικά τώρα, τα παιδιά µε Εγκεφαλική Παράλυση (ΕΠ) ανάλογα µε την σοβαρότητα της κατάστασης φοιτούν σε Σχολεία της Ειδικής ή Γενικής εκπαίδευσης. Ο εκπαιδευτικός που εργάζεται σε Γενικό ή Ειδικό Σχολείο και έχει στην τάξη του µαθητή µε ΕΠ θα πρέπει να συνεργάζεται µε την διεπιστηµονική οµάδα (ιατρός, φυσικοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ψυχολόγος) και να λαµβάνει υπ όψιν του το εξατοµικευµένο πρόγραµµα του µαθητή.

Είναι πλεόν γνωστό πως η αντιµετώπιση της ΕΠ απαιτεί τη διεπιστηµονική προσέγγιση από ειδικούς επιστήµονες, διότι οι ειδικοί θεραπευτές θα είναι αυτοί που θα απαρτίζουν το εξατομικευμένο πρόγραµµα παρέμβασης µε βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού. Το εξατοµικευµένο πρόγραµµα προκύπτει από την συνεργασία της διεπιστηµονικής οµάδας και της οικογένειας και περιλαµβάνει συγκεκριµένους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν (Cambell 1997). 

Συγκεκριμένα, η  διεπιστημονική οµάδα  αποκατάστασης  καθορίζει  τους  βραχυπρόθεσµους  και τους µακροπρόθεσµους  στόχους  της  θεραπευτικής  παρέµβασης,  σε συνεργασία πάντα µε  τους  γονείς.  Οι  βασικοί  σκοποί  της  παρέµβασης  είναι  η ανεξαρτητοποίηση  και η προοδευτική ένταξη του παιδιού στο σχολείο και αργότερα η ισότιµη ένταξη του στην κοινωνία. Η οµάδα αποκατάστασης είναι αυτή που θα καθορίσει τους στόχους που θα διέπουν το θεραπευτικό πλαίσιο.  

Η  οµάδα  αποκατάστασης  που  αποτελεί  το  κύτταρο  της  αποκατάστασης στελεχώνεται από τον: (1)  Φυσίατρο που είναι ο συντονιστής της οµάδος, (2) παιδονευρολόγο, παιδορθοπαιδικό, παιδοψυχίατρο, (3)  παιδίατρο, οφθαλµίατρο, ωτορινολαρυγγολόγο (όπου είναι απαραίτητη η συνδροµή τους), (4) ψυχολόγο, (5) φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, λογοπαιδικό, (6) κοινωνικό λειτουργό, (7) παιδαγωγό και φυσικά τους (8)  γονείς (King et al., 2000; Young 2007). Σηµαντικός είναι βέβαια και ο  ρόλος  του ειδικού παιδαγωγού  που θα λειτουργήσει σαν ομάδα με τους ειδικούς θεραπευτές με σκοπό να βοηθήσει το  παιδί µε ΕΠ να ενταχθεί  ισότιµα  στην  κοινωνία. Η   διεπιστηµονική  οµάδα  αποκατάστασης  αξιολογεί  τις  ανάγκες  του παιδιού και θέτει στόχους λαµβάνοντας υπ όψιν και άλλες παραµέτρους όπως τη  νοητική  κατάσταση,  τη  γενική  κατάσταση  της  υγείας  του  παιδιού  και  τις κοινωνικο-οικονοµικές  συνθήκες  της  οικογένειας.  Στη  λήψη  των  αποφάσεων για  τους  στόχους που  θα  τεθούν,  καθώς  και  για  το  είδος  της παρέµβασης, σηµαντικό ρόλο παίζει η οικογένεια του παιδιού. 

Οι γονείς αποτελούν ενεργά µέλη  της οµάδας αποκατάστασης και η γνώµη τους  έχει  ιδιαίτερη βαρύτητα, διότι χωρίς  τη συµµετοχή και  τη συνεργασία  τους οποιαδήποτε προσπάθεια είναι  καταδικασµένη  σε  αποτυχία.  Οι  ειδικοί  της  οµάδας  αποκατάστασης µπορούν να βοηθούν τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν τις κινητικές  δυσκολίες που  αντιµετωπίζει  το παιδί,  καθώς  και  να  τους  δώσουν συµβουλές  για  την  αντιµετώπιση  των  κινητικών  προβληµάτων  του  παιδιού στο σπίτι και το σχολείο.  Η παρέµβαση  της διεπιστηµονικής οµάδας αποκατάστασης συνήθως δεν επιτυγχάνει πλήρη άρση  της κινητικής αναπηρίας. Αυτό που επιτυγχάνει όµως είναι η βελτίωση της λειτουργικότητας και η µείωση των προβληµάτων που  δηµιουργούνται  από  την  ανώµαλη µυϊκή  δραστηριότητα.  Αφού  γίνει ιεράρχηση  των  προβληµάτων,  τίθενται  στόχοι  που  θα  καθορίσουν  τη θεραπευτική στρατηγική. Οι στόχοι έχουν πάντοτε σχέση µε τη βελτίωση της λειτουργικότητας  και µε την µέγιστη  δυνατή  ανεξαρτητοποίηση  του  παιδιού στης καθηµερινές του δραστηριότητες στο σπίτι και στο σχολείο (Campbell 1997; Young 2000; Pountney 2007).

Γίνεται κατανοητό πως η κινητική αναπηρία  στα  παιδιά  αποτελεί  ένα  πολυδιάστατο  θέμα που επηρεάζει την  ένταξη των παιδιών με ΕΠ στο εκπαιδευτικό και στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο. Η προσέγγιση  όμως των προβληµάτων µέσω της διεπιστηµονικής  συνεργασίας  βοηθά  στην  ολιστική προσέγγιση και  στον ακριβή  σχεδιασµό  της  θεραπευτικής  παρέµβασης  και  του  εκπαιδευτικού προγράµµατος.

Αθανασία Λαΐου

Φυσικοθεραπεύτρια , MSc of Paediatrics

Instructor of TR & Hippotherapy

Email: a.laiou@hippotherapy.gr

Τηλ: 6972176572